«Συντριπτική νίκη των Βυζαντινών επί των Νορμανδών εισβολέων»

Στη βυζαντινή εποχή η Βισαλτία υπέστη επιδρομές διαφόρων φυλών. Αξιομνημόνευτη είναι η μάχη που δόθηκε στην περιοχή της Βισαλτίας, στο χωριό Δημητρίτσι στις 17 Νοεμβρίου 1185, μεταξύ του στρατού των Νορμανδών της Σικελίας και του Βυζαντινού στρατού με επικεφαλή τον Αλέξανδρο Βρανά. Στη μάχη αυτή ηττήθηκαν οι Νορμανδοί και αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν.

Πιο συγκεκριμένα, ο Νορμανδικός στρατός που είχε καταλάβει τη Θεσσαλονίκη είχε χωρισθεί σε τρία μέρη : α) ένα μέρος είχε παραμείνει στη Θεσσαλονίκη β) ο κύριος στρατός κατευθύνθηκε ανατολικά προς τις πόλεις Αμφίπολη και Σέρρες και γ) μια προφυλακή προωθήθηκε περαιτέρω στην Εγνατία Οδό προς την Κωνσταντινούπολη πλησιάζοντας τη Μοσυνόπολη της Θράκης, την οποία κατέλαβε. Απώτερος στόχος του ικανότατου Γουλιέλμου Β ήταν η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και η αναγόρευση του ίδιου σε Ρωμαίο αυτοκράτορα.

Σύμφωνα με τον Νικήτα Χωνιάτη, ο στρατηγός Αλέξιος Βρανάς οδήγησε το στράτευμά του εναντίον των Νορμανδών, οι οποίοι είχαν εκτελέσει τακτική καμένης γης γύρω από την περιοχή της Αμφίπολης και των Σερρών, στον τόπο «τον λεγόμενον του Δημητρίτζη». Το όνομα του πεδίου μάχης δεν ήταν Δημητρίτσι εκείνη την εποχή. Σύμφωνα με την παράδοση, πήρε το όνομα από το στρατηγό Δημητρίτσα που έπεσε σε αυτή τη μάχη. Κάτι τέτοιο όμως, δεν αναφέρει ούτε ο Νικήτας Χωνιάτης, ούτε ο Θεόδωρος Σκουταριώτης, οι οποίοι αποτελούν βασικές ιστορικές πηγές της εποχής.

Ο Χωνιάτης υπογραμμίζει την αυτοπεποίθηση των Βυζαντινών στρατευμάτων, η οποία είχε κερδηθεί από την πρόσφατη επιτυχία στη Μοσυνόπολη και την απώλεια ηθικού που είχαν υποστεί οι Νορμανδοί για τον ίδιο λόγο. Στις 17 Νοεμβρίου 1185, ο βυζαντινός στρατός εξαπόλυσε μια αιφνίδια επίθεση εναντίον των Νορμανδών. Οι Νορμανδοί δέχτηκαν την αρχική επίθεση με κάποια επιτυχία αλλά, μετά από μία ασταθή διαμάχη, υποχώρησαν λόγω της παρορμητικής επίθεσης των βυζαντινών και τράπηκαν σε φυγή. Κάποιοι σκοτώθηκαν κατά τη φυγή, άλλοι οδηγήθηκαν προς το Στρυμόνα, πολλοί πιάστηκαν αιχμάλωτοι πολέμου. Η βυζαντινή νίκη ήταν ολοκληρωτική : οι Νορμανδοί ηγέτες ο κόμης Ριχάρδος της Ακέρα και ο κόμης Βαλδουίνος ( ή Αλδουίνος) πιάστηκαν και οι δύο αιχμάλωτοι πολέμου.

Ήταν μια πολύ μεγάλη επιτυχία για τους Βυζαντινούς σε μια περίοδο παρακμής. Οι Νορμανδοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη φιλόδοξη εκστρατεία τους και να επιστρέψουν στη Σικελία, μετά από μερικά χρόνια το βασίλειό τους κατακτήθηκε από γερμανικά φύλα. 

Η νίκη του βυζαντινού στρατού στο Δημητρίτσι απομάκρυνε οριστικά τον κίνδυνο των Νορμανδών, ανέστειλε την κινητοποίηση των Τούρκων του Ικονίου κι ενίσχυσε σημαντικά το ηθικό των Βυζαντινών, αποδεικνύοντας πως το Βυζαντινό Κράτος ήταν ακόμη σε θέση να αντιμετωπίσει τις οποιεσδήποτε προκλήσεις διαθέτοντας ικανότατους ανθρώπους.

Δυστυχώς, τα γεγονότα που ακολούθησαν και οι κακοί χειρισμοί τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική πολιτική οδήγησαν στην κατάρρευση του Βυζαντίου και στην άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το 1204.

Στις 20 Ιουνίου 1913 ο Ελληνικός Στρατός απελευθέρωσε από τους Βουλγάρους την πόλη της Νιγρίτας, κατά τη διάρκεια του Β' Βαλκανικού Πολέμου. Προηγουμένως, ο βουλγαρικός στρατός είχε πυρπολήσει την πόλη και είχε κατασφάξει όσους αμάχους είχαν παραμείνει σ' αυτή.

Η Νιγρίτα απέχει 25 χιλιόμετρα νότια των Σερρών και είναι χτισμένη στους πρόποδες της οροσειράς Βερτίσκος. Την εποχή των Βαλκανικών Πολέμων ήταν ένα από τα σημαντικά εμπορικά κέντρα της περιοχής. Στις 22 Οκτωβρίου 1913, Έλληνες πρόσκοποι (στρατιωτικό σώμα από εθελοντές απόμαχους του Μακεδονικού Αγώνα) απελευθέρωσαν την πόλη από τους Οθωμανούς Τούρκους και εγκατέστησαν σ’ αυτή ελληνικές αρχές.

Με το ξέσπασμα του Β' Βαλκανικού Πολέμου, στις 16 Ιουνίου 1913, η Νιγρίτα καταλήφθηκε από τους Βουλγάρους, που ενήργησαν αστραπιαία και ανάγκασαν την 7η Μεραρχία, που την υπερασπιζόταν να υποχωρήσει νοτιότερα για να μην κυκλωθεί. Η βουλγαρική ταξιαρχία της Δράμας, που ενήργησε την επίθεση, κατέλαβε όχι μόνο την πόλη, αλλά και την υπερκείμενη αυτής κορυφογραμμή.

Η αντίδραση του ελληνικού στρατού ήταν άμεση. Το πρωί της 19ης Ιουνίου, η 7η Μεραρχία με διοικητή τον συνταγματάρχη Μηχανικού Ναπολέοντα Σωτήλη ξεκίνησε με κατεύθυνση τη Νιγρίτα. Αποτελούσε το άκρο δεξιό του ελληνικού στρατού, που είχε εξαπολύσει την ίδια ημέρα την επίθεση στην κύρια αμυντική γραμμή των Βουλγάρων στον άξονα Καλινόβου - Κιλκίς - Λαχανά.

Στο Σούλοβο (σημερινό Σκεπαστό) το 20ο Σύνταγμα της 7ης Μεραρχίας, μετά από σύντομη μάχη, έτρεψε σε φυγή τρία βουλγαρικά τάγματα, ενισχυμένα με μία ορειβατική πυροβολαρχία. Η μάχη στοίχισε στο σύνταγμα 30 νεκρούς και 169 τραυματίες.

Περισσότερα...

Η Βισαλτία ήταν αρχαία χώρα του θρακικού φύλου των Βισαλτών που αργότερα ενσωματώθηκε στη Μακεδονία, αλλά και πόλη (πρωτεύουσα) της περιοχής. Αποτελούσε ανατολική συνέχεια της Κρηστωνίας και εκτεινόταν δυτικά του ποταμού Στρυμόνα, μεταξύ της Αμφίπολης και της Σιντικής Ηράκλειας, δηλαδή επί σημερινών περιοχών του Νομού Σερρών. Το βασίλειο των Βισαλτών παλαιότερα εκτεινόταν και σε ολόκληρη τη Χαλκιδική.

Αναφέρεται ως αρχαίο Βασίλειο της Μακεδονίας, αντίπερα της Παλλήνης οικούντες κατά τον Πατριάρχη Φώτιο, στην περιοχή του ποταμού Στρυμόνα.Πριν τον 5ο αιώνα π.Χ. αποτελούσε βασίλειο με τη γειτονική Κρηστωνία.

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, κατά την εισβολή των Περσών, ο Βασιλιάς της Βισαλτίας αρνήθηκε να υποταχθεί στον Ξέρξη και κατέφυγε στη Ροδόπη, στους δε έξη γιους του απαγόρευσε να εκστρατεύουν κατά της Ελλάδος στο πλευρό του Ξέρξη. Αυτοί όμως δεν άκουσαν την συμβουλή του πατέρα τους, και όταν μετά τη φυγή των Περσών ο βασιλιάς επανήλθε και τους βρήκε τους τιμώρησε βγάζοντάς τους τα μάτια. Το 479 π.Χ., μετά την υποχώρηση των Περσών (μάχη των Πλαταιών) ο Αλέξανδρος Α΄ της Μακεδονίας κατέλαβε τη Βισαλτία και την ενσωμάτωσε στη Μυγδονία. Από τα νομίσματα που κόπηκαν στη Βισαλτία και που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη έχουν βρεθεί πολλά οκτάδραχμα, τετράδραχμα με συνηθέστερη παράσταση γυμνού έφιππου που κρατά δύο δόρατα φορώντας καυσία (είδος μακεδονικού μάλλινου σκιαδίου με μεγάλους γύρους). Τα νομίσματα που κόπηκαν επί Αλεξάνδρου του Α΄ φέρουν το όνομά του. Λόγω του μεταλλευτικού πλούτου της περιοχής ο Περικλής έστειλε 1000 Αθηναίους αποίκους οι οποίοι εγκαταστάθηκαν εκεί, αλλά αργότερα εκδιώχθηκαν από τους Μακεδόνες.

Περισσότερα...

Ομιλία του συνδημότη μας Νιγριτινού κ. Γιάννη Μπάκα, Λέκτορα του τμήματος ποιμαντικής και κοινωνικής θεολογίας της θεολογικής σχολής του Α.Π.Θ. σε ημερίδα που συνδιοργάνωσαν ο Ιερός Καθεδρικός  Ναός του Αγίου Γιώργίου Νιγρίτας και ο Δήμος Νιγρίτας στις 31/10/2010 με θέμα τη μαζική μετανάστευση των Κρανιωτών στη Νιγρίτα κατά τον 19ο αιώνα.

«Κατά την περίοδο των επαναστατικών ζυμώσεων στη Βαλκανική, στις αρχές του 19ου αιώνα ένας οπλαρχηγός συνεργαζόμενος με το ρώσο ναύαρχο στο Αιγαίο, εμφανίζεται στα μέρη μας. Αποβιβάστηκε στο Σταυρό της Χαλκιδικής και έφτασε ως τον Αχινό, από εκεί πέρασε απέναντι στην περιοχή της Ζίχνης. Στόχος του να διασχίσει με τους 320 συντρόφους του τη Βαλκανική ξεσηκώνοντας τους χριστιανούς. Ο καπετάνιος αυτός δεν ήταν άλλος από το φημισμένο Νικοτσάρα. Υπάρχει μάλιστα και το τραγούδι: Τι έχουν της Ζίχνας τα βουνά και στέκουν μαραμένα ο Νικοτσάρας πολεμά σε Χάνδακα και Πύργο. Το εγχείρημα δεν πέτυχε και ο Νικοτσάρας νικημένος από τον Ισμαήλ Μπέη των Σερρών επιστρέφει και πάλι μέσω της περιοχής μας καταφεύγοντας τελικά στο Άγιο Όρος. Ο καπετάνιος αυτός μετέδωσε πρώτος το επαναστατικό μήνυμα στην περιοχή μας και σε ολόκληρη την Ανατολική Μακεδονία.

Σεβαστοί πατέρες, κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συμπατριώτες, ο καπετάν Νικοτσάρας καταγόταν από την Κρανιά του Ολύμπου και μαθήτευσε στη σχολή της Μονής του Αγίου Διονυσίου στον Όλυμπο. Αυτό μας λέει πολλά. Αποτελεί ίσως την πρώτη, ίσως σημαδιακή, επαφή Κρανιώτη με την περιοχή μας και ένας ακόμη σύνδεσμος μεταξύ μας.

Περισσότερα...

Το δεύτερο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου 1913,βουλγαρικός στρατός , ένα τάγμα πεζικού , μια ίλη ιππικού και πυροβολικό , ξεκινώντας από τις Σέρρες , πέρασε τη γέφυρα του Όρλιακου (σήμερα Στρυμονικό ) αιφνιδιαστικά και αφού εξουδετέρωσε την ελληνική φρουρά της και τις ολιγάριθμες φρουρές των στρατιωτικών φυλακίων Δημητριτσίου και Λυγαριάς στάθμευσε στην Αγία Παρασκευή. Από κει έστειλε αγγελιοφόρο στο βουλγαρικό λόχο στη Νιγρίτα. Ο αγγελιοφόρος επιστρέφοντας στις 16/2/1913 συνελήφθη από περίπολο του ελληνικού λόχου που έδρευε στην Τερπνή. Δεν ξέρουμε τι αποκάλυψε ή τι έγγραφα κατασχέθηκαν πάνω του. Τα σχέδια όμως των Βουλγάρων ήταν πλέον φανερά. Επεδίωκαν την κυριαρχία στην περιοχή της Νιγρίτας. Κατείχαν το Λαχανά και το Κιλκίς. Άρχισαν ήδη να προβάλλουν δικαιώματα συγκυριαρχίας στη Θεσσαλονίκη.

Προετοιμάζονταν να διαλύσουν τη συμμαχία. Με τα δεδομένα λοιπόν αυτά , η προδρομική μάχη στα Πλατανούδια , δεν είναι ένα συνηθισμένο πολεμικό περιστατικό. Αποτελεί το πρώτο αποκαλυπτικό σημάδι , που αφυπνίζει και προετοιμάζει την Ελλάδα, πριν από τη συνθήκη του Λονδίνου που έγινε στις 17/30 Μαίου 1913.

Το βουλγαρικό τάγμα, που ήταν στην Αγία Παρασκευή, αφού ξημέρωσε η 17 η Φεβρουαρίου και ο αγγελιοφόρος δεν γύρισε , ξεκίνησε για τη Νιγρίτα. Η ελληνική διλοχία αποφάσισε να μην αφήσει τους Βουλγάρους να μπουν στη Νιγρίτα. Ένα τμήμα 130 ανδρών με διοικητή τον υπολοχαγό Σταυριανόπουλο και τους αξιωματικούς Κορδογιάννη , Γαρδίκα , Γαλανόπουλο και Παπακώστα καταλαμβάνει θέσεις στα υψώματα της Τερπνής με κεντρικό σημείο άμυνας τη θέση Πλατανούδια.

Περισσότερα...

Η Σφαγή στα Άνω και Κάτω Κερδύλια ή Σφαγή των Κερδυλίων, όπως είναι γνωστότερη σήμερα, αποτελεί μια από τις πιο γνωστές ανθρώπινες τραγωδίες κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα καθώς περισσότεροι από 200 άμαχοι κάτοικοι των Άνω και Κάτω Κερδυλίων Σερρών εκτελέστηκαν από άνδρες του γερμανικής Βέρμαχτ ως αντίποινα για τη δράση ανταρτών στην περιοχή και για την βοήθεια των κατοίκων των εν λόγω χωριών προς τους αντάρτες.

Υπόβαθρο

Τα χωριά Άνω και Κάτω Κερδύλια βρίσκονται χτισμένα σε ορεινή περιοχή του νομού Σερρών, κοντά στις ακτές του Στρυμονικού Κόλπου και την Αμφίπολη.

Λίγους μήνες μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τα γερμανικά στρατεύματα ιδρύθηκε στην Κεντρική Μακεδονία, κυρίως με πρωτοβουλία του Γραφείου του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας για την περιοχή της Μακεδονίας και της Θράκης, η οργάνωση Ελευθερία. Ακολούθησε στα μέσα του καλοκαιριού του 1941 η δημιουργία της αντάρτικης ομάδας Οδυσσέας Ανδρούτσος στην περιοχή της Νιγρίτας και της αντάρτικης ομάδας Αθανάσιος Διάκος στα ορεινά του νομού Κιλκίς. Στις αρχές Σεπτεμβρίου αντάρτες της ομάδας Οδυσσέας Ανδρούτσος με αρχηγό τον δάσκαλο Κερδυλιώτη Θανάση Γκένιο (Λασάνη) και υπαρχηγό τον Περικλή Σταματόπουλο προχώρησαν στον αφοπλισμό των σταθμών της γερμανικής χωροφυλακής στα χωριά Ευκαρπία και Μαυροθάλασσα και στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στον αφοπλισμό του σταθμού της χωροφυλακής στη Δάφνη, στην περιοχή της Νιγρίτας.

Περισσότερα...